Józef Zawadzki urodził się 14 lipca 1886 roku w Warszawie. Był najstarszym z trojga dzieci w rodzinie. W 1904 roku ukończył IV Gimnazjum w Warszawie i rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Za udział w strajku studenckim w styczniu 1905 roku został relegowany z uczelni. Przeniósł się wtedy do Krakowa gdzie podjął studia chemiczne pod kierunkiem profesora Brunera. W 1910 roku ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim i uzyskał stopień doktora filozofii. Z tego okresu pochodzą pierwsze prace naukowe opublikowane wspólnie z profesorem Brunerem. Dotyczą one równowag siarczków metali w roztworach wodnych.

Zainteresowania młodego doktora wybiegały poza teoretyczne studia uniwersyteckie. Pragnął on zapoznać się z technologicznymi problemami chemii. W tym celu wyjechał do Karlsruhe – znaczącego wówczas ośrodka naukowego skupiającego znanych profesorów chemików i technologów. Na Politechnice w Karlsruhe Józef Zawadzki studiował pod kierunkiem profesora Habera. W tym czasie wykonał i ogłosił drukiem ciekawą pracę z elektrochemii, a następnie w 1911 roku uzyskał stopień dyplomowanego inżyniera chemika. W latach 1911 – 1913 pracował naukowo w Niemczech jako asystent profesora Butnego i profesora Askenazego, a potem jako chemik i kierownik fabryki kwasu siarkowego w Bohuminie.

Z wybuchem I-szej Wojny Światowej doktor Józef Zawadzki powrócił do Warszawy. Z chwilą otwarcia Politechniki Warszawskiej podjął pracę naukowo-dydaktyczną w Katedrze Chemii Ogólnej na Wydziale Chemicznym. Następnie został kierownikiem nowo utworzonej Katedry Technologii Nieorganicznej. Od tej pory był na stałe związany z politechniką Warszawską.

W okresie międzywojennym podejmował prace doświadczalne i czysto teoretyczne dotyczące technologii chemicznej związków azotowych, glinowych, i siarkowych, a także kinetyki i elektrochemii różnych procesów chemicznych. Opracował między innymi tanią i prostą metodę otrzymywania glinu z polskich glin i kaolinów. Prowadził prace nad użytkowaniem siarczanu wapnia do produkcji kwasu siarkowego i cementu. Zajmował się procesami zachodzącymi na katalizatorze podczas utleniania amoniaku oraz prowadził badania różnych węgli polskich. Po habilitacji w 1923 roku Józef Zawadzki został profesorem nadzwyczajnym, a w 1929 roku profesorem zwyczajnym. Czterokrotnie był dziekanem Wydziału Chemicznego, a w latach 1936 – 1939 rektorem Politechniki Warszawskiej.

Pracę naukową i dydaktyczną skutecznie łączył z działalnością inżynierską na rzecz rozwoju gospodarczego kraju. Był przewodniczącym wielu komisji chemicznych: Komisji Normalizacyjnej Badania Cementu, Komisji Normalizacyjnej Węgla i Gazów Przemysłowych, Komisji Normalizacyjnej Badania Materiałów Ceramicznych, Podkomisji Siarki I Kwasu Siarkowego oraz wiceprezesem Związku Przemysłu Chemicznego.

W początkowym okresie okupacji hitlerowskiej profesor Józef Zawadzki sprawował funkcję prorektora Politechniki Warszawskiej. Od listopada 1940 roku do marca 1942 roku kierował Zakładem Badawczym Chemii Technicznej, jednym z dziesięciu zakładów badawczych uruchomionych za zgodą władz niemieckich na terenie zamkniętej Politechniki Warszawskiej. Z chwilą uruchomienia przez Niemców w kwietniu 1942 roku w gmachach politechnicznych Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej Józef Zawadzki zaczął wykładać chemię nieorganiczną na Wydziale Chemii Technicznej. Od listopada 1941 roku był wykładowcą w Państwowej Szkole Chemiczno-Ceramicznej II-ego stopnia.

W okresie okupacji prowadził też aktywną działalność konspiracyjną. Współpracował z Delegaturą Rządu na Kraj oraz Komendą Główną Armii Krajowej. Za jego pośrednictwem grono współpracujących z ruchem oporu profesorów Politechniki Warszawskiej otrzymywało do realizacji różne zadania. W ramach akcji dokonali analiz niemieckich materiałów wybuchowych, bomb zapalających środków trujących oraz rozszyfrowali konstrukcję i działanie rakiet V1 i V2. Pod kierunkiem Józefa Zawadzkiego wytwarzano środki chemiczne potrzebne do prowadzenia akcji małego sabotażu „Wawer”. Wykonawcą poszczególnych zadań był syn profesora Tadeusz – dowódca Grup Szturmowych Szarych Szeregów – „Zośka”. Po śmierci syna Józef Zawadzki został przewodniczącym Rady Wychowawczej Warszawskich grup Szturmowych. Ponadto podczas wojny razem z profesorem Drzewieckim patronował tajnemu nauczaniu na terenie zamkniętej Politechniki Warszawskiej.

Po wyzwoleniu Warszawy profesor Józef Zawadzki przyczynił się do odbudowania Wydziału chemicznego Politechniki Warszawskiej. Do końca życia kierował Katedrą Zakładu Technologii Chemicznej Nieorganicznej. W latach 1945-1947 wchodził w skład Senatu Akademickiego Politechniki Warszawskiej. Profesor był autorem podręcznika „Technologia Chemiczna Nieorganiczna”. Należał do wielu towarzystw krajowych i zagranicznych: Akademii Nauk Technicznych, Polskiego Towarzystwa Chemicznego, Polskiej Akademii Umiejętności, Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, brytyjskiego Faraday Society, francuskiego Towarzystwa Chemii Przemysłowej i innych.

W ostatnich latach życia sformułował swoje poglądy na temat mechanizmu utleniania amoniaku na katalizatorze, odmienne od głoszonych dotąd teorii innych profesorów. Słuszność jego tez znalazła uznanie na forum międzynarodowego zjazdu Faraday Society. Profesor pozostawił po sobie wspaniały dorobek. Wyniki badań prowadzonych przez niego i współpracowników stały się podstawą do ogłoszenia ponad stu prac naukowych, około stu prac dyplomowych, kilkunastu rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz uzyskania kilkunastu patentów krajowych i zagranicznych. W uznaniu zasług Politechnika Warszawska nadała mu zaszczytną godność doktora honoris causa. Po długiej i ciężkiej chorobie profesor Józef Zawadzki zmarł 22 lutego 1951 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Autor: Dorota Garus

Nasz Patron - generał Leopold Okulicki

Leopold Okulicki urodził się 12 listopada 1898 r. w Bratucicach (powiat bocheński w ówczesnej Galicji, będącej prowincją Cesarstwa Austro-Węgierskiego).

Nie mając jeszcze skończonych 17 lat wstąpił do Legionów Polskich i od października 1915 r. walczył na froncie rosyjskim I wojny światowej, w składzie 3 pułku II Brygady m. in. pod Kostiuchnówką. Po tzw. kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austriackiej.

W listopadzie 1918 r. zgłosił się do tworzącego się Wojska Polskiego. Jako żołnierz 4 Pułku Legionów brał udział w polsko-ukraińskich walkach o Lwów oraz wojnie polsko-bolszewickiej. W boju wykazywał się szczególną odwagą, był kilka razy ranny, a za męstwo został 3-krotnie odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari.

Leopold Okulicki kończył wojnę jako wielokrotnie odznaczony bohater, w stopniu kapitana Wojska Polskiego. Miał wówczas 23 lata. W odrodzonej Rzeczypospolitej pozostał w wojsku, awansując na kolejne szczeble służbowe. W 1925 r. ukończył Wyższą Szkołę Wojenną.

10 lipca 1922 ożenił się z Władysławą Jabłońską i 17 lutego 1924 w Kielcach,  urodził się ich jedyny syn. Zbigniew Okulicki zginął 8 lipca 1944 r. pod Osimo koło Ankony we Włoszech, będąc żołnierzem 1 pułku artylerii 2 Korpusu Polskiego. Ojciec dowiedział się o jego śmierci dopiero w grudniu 1944 roku.

Do wojny w 1939 r. przystępował w stopniu ppłk dypl. na stanowisku szefa Wydziału Sytuacyjnego i zastępcy szefa Oddziału III Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Nie ewakuowany z Warszawy, pozostał w mieście jako oficer operacyjny ekspozytury Sztabu Naczelnego Wodza. Następnie brał aktywny udział w obronie Warszawy, bohatersko dowodząc oddziałami na różnych odcinkach walk.

Od początku okupacji Polski przez III Rzeszę i Związek Sowiecki, włączył się w tworzenie konspiracji wojskowej. Od jesieni 1939 r. kierował łódzkim okręgiem Służby Zwycięstwu Polsce, a następnie Związku Walki Zbrojnej. Pod koniec 1940 r. objął stanowisko komendanta obszaru lwowskiego znajdującego się pod okupacją sowiecką. Sowiecka policja polityczna (NKWD) bezwzględnie zwalczała polską konspirację, równocześnie przeprowadzając kolejne deportacje polskiej ludności w głąb Związku Sowieckiego.

Leopold Okulicki, awansowany w 1940 r. na stopień pułkownika, został zatrzymany przez NKWD we Lwowie w styczniu 1941 r. Przewieziony do więzienia w Moskwie, został poddany kilkumiesięcznemu śledztwu. Dzięki toczącemu się na Łubiance śledztwu, uniknął losu polskich oficerów zamordowanych wiosną 1941 r. w Katyniu i innych miejscach kaźni. W czerwcu 1941 roku armia niemiecka rozpoczęła wojnę ze Związkiem Sowieckim, co odwróciło dotychczasowe sojusze.

Po podpisaniu układów między rządem polskim a ZSRR w 1941 r., Leopold Okulicki został zwolniony z więzienia i był jednym z wyższych rangą oficerów, którzy tworzyli kadrę Armii Polskiej w ZSRR, dowodzonej przez generała Władysława Andersa. Początkowo na stanowisku szefa sztabu Armii a następnie dowódcy 7 Dywizji Piechoty. W październiku 1943 r. został przydzielony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, z zamiarem skierowania do pracy konspiracyjnej w kraju. Po odbyciu przeszkolenia, w maju 1944 r. został drogą lotniczą przerzucony do Polski, równocześnie mianowany generałem brygady (22 maja 1944 r.).

W Armii Krajowej objął stanowisko szefa operacji i zastępcy szefa sztabu. W czasie powstania przebywał w Warszawie, brał udział w kierowaniu walkami jako zastępca szefa a od 11 września jako szef Sztabu Komendy Głównej AK. 1 października 1944 r., udający się do niewoli po klęsce powstania, gen. Komorowski wyznaczył generała Leopolda Okulickiego na swojego następcę na stanowisku Komendanta Głównego AK.

W wyniku kolejnych klęsk ponoszonych przez armię niemiecką na froncie wschodnim, już od początku 1944 r. tereny wchodzące w skład II Rzeczypospolitej, były zajmowane przez Armię Czerwoną oraz kroczące za nią siły bezpieczeństwa i oddziały NKWD. Od lipca 1944, na terenach zajętych po przekroczeniu Bugu, Sowieci rozpoczęli tworzenie podporządkowanych im organów władzy, złożonych z członków Polskiej Partii Robotniczej i jej sojuszników.

W obliczu kolejnej sowieckiej ofensywy, 19 stycznia 1945 r. generał Okulicki wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. Jednocześnie pozostał w konspiracji wraz z liczną grupą żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego oraz działającymi również w konspiracji władzami cywilnymi i przedstawicielami stronnictw politycznych.

W marcu 1945 roku, sowieckie służby bezpieczeństwa kierowane przez gen. Iwana Sierowa, przeprowadziły operację, skierowaną przeciwko kierownictwu Polskiego Państwa Podziemnego, działającego od 1939 roku pod dwoma okupacjami. Ostatni komendant Armii Krajowej, zatrzymany 27 marca 1945 roku w Pruszkowie, został przewieziony do Moskwy, gdzie wraz z grupą przedstawicieli Delegatury Rządu i kierownictwa stronnictw politycznych tworzących podziemną Radę Jedności Narodowej, został osądzony w tzw. procesie szesnastu.

21 czerwca 1945 r. sowiecki sędzia ogłosił wyrok dla generała Leopolda Okulickiego – najwyższy – 10 lat więzienia.

Leopold Okulicki zmarł w moskiewskim więzieniu, prawdopodobnie 24 grudnia 1946 roku, w nieznanych do dzisiaj okolicznościach. Miał wówczas 48 lat. Informację o jego śmierci, władze ZSRR podały dopiero w 1956 r.

Autor: Monika Głodkiewicz-Hakiel

Opracowano na podstawie:

https://dzieje.pl/postacie/leopold-okulicki-1898-1946

http://www.sww.w.szu.pl/postacie/post_polska/okulicki.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Leopold_Okulicki

Duraczyński E., Generał Iwanow zaprasza. Przywódcy podziemnego państwa polskiego przed sądem moskiewskim, Warszawa, 1989.

Słownik biograficzny historii Polski, red. J. Chodera i F. Kiryk, Wrocław, 2005.

 

Zainteresowanym biografią naszego patrona, polecamy również album wydany przez Instytut Pamięci Narodowej, zawierający wiele interesujących materiałów biograficznych:

Janusz Kurtyka, Jacek Pawłowicz, Generał Leopold Okulicki 1898–1946, Warszawa 2010.